Sinds kort is de term ‘gaslighting’ overal terug te zien. Het is een psychologische truc die toxische mensen uitoefenen op anderen. Daarom nog belangrijker om te snappen wat het is en hoe je het herkent wanneer iemand jou tot slachtoffer heeft gemaakt. Of, dat kan natuurlijk ook, als je het zelf bij anderen doet.
Wat is het?
Gaslighting is een vorm van manipulatie die voorkomt in relaties gekenmerkt door emotioneel misbruik. Het doelwit van diegene die deze manipulatie uitoefent begint hun eigen realiteit en oordelen in twijfel te trekken. Dit zal uiteindelijk leiden tot een gevoel van waanzin: ben ik nou écht gek geworden? Dit is toch gebeurt? Zo voelde dit toch voor mij?
Hoe werkt het?
Zoals al aangeduid, wordt de perceptie van de werkelijkheid ondermijnt. Wanneer iemand je gaslight begin je vaak aan jezelf, je herinneringen, je waarnemingen en je gevoel te twijfelen. En dat maakt natuurlijk hartstikke onzeker. De ‘gaslighter’ doet dit dan ook om macht uit te oefenen en vooral vast te houden. Gaslighting komt vaak terug in relaties en huwelijken, maar is ook terug te zien in dwingende vriendschappen, bij familieleden en soms zelfs op de werkvloer.
Wat zijn de signalen van een gaslighter?
Het komt erop neer dat mensen die bezig zijn met gaslighting pathologisch en gebruikelijk liegen – recht in je gezicht. Ze veranderen hun verhalen niet, zelfs als je met bewijs komt aan zetten van hun bedrog. Los van dat ze tegen jou zullen liegen, zijn ze er ook niet vies van om roddels en leugens achter je rug om te verspreiden. Tegenover jou zullen ze zich dan bezorgd opstellen, terwijl ze anderen rustig vertellen hoe emotioneel stabiel je bent. En dit is helaas enorm effectief: zo zullen veel mensen in je omgeving zich achter de misbruiker scharen, terwijl jij steeds eenzamer achterblijft en dus ook afhankelijker wordt van de kromme relatie tot degene die jou emotioneel aan het uitputten is. Tot slot kan de gaslighter je ook voorspiegelen dat mensen uit je omgeving negatief over je denken, terwijl ze nog nooit een slecht woord over je hebben gerept. Zodra jij de gaslighter confronteert, zal hij jouw vraag met een tegenvraag beantwoorden en de schuld bij jou leggen. Of ze halen een ander onderwerp aan om af te leiden van het bedrog. Jouw gevoel is voor hun niet belangrijk.
Voorbeelden?
Dingen die je vaak zult horen uit de mond van een gaslighter zijn ‘Je bent dit aan het verzinnen’, ‘Dat is nooit gebeurt’, ‘Waarom ben je zo gevoelig?’, ‘Je reageert veel te overdreven’, ‘Doe eens even rustig’, ‘Je bent zo anders’ en ‘Ik zou jou nooit behandelen zoals jij mij’. Maar let op, de gaslighter gebruikt ook compassie om gedaan te krijgen wat die wil: ‘Je weet hoe veel ik van je hou, ik zou je nooit expres pijn doen’.
Gaslighting is een serieus probleem – als jij denkt dat je er slachtoffer van bent (of misschien kom je erachter dat je het anderen aandoet), check het dan bij een professional.
Foto header via iStock, credits: Prostock-Studio
